Strategiczne partnerstwo z Ukrainą obejmie zatem działania w całym łańcuchu wartości zarówno pierwotnych, jak i wtórnych surowców krytycznych i baterii, a zgodnie z celami planu działania UE w zakresie surowców krytycznych pomoże zróżnicować, wzmocnić i zabezpieczyć obie strony w dostawie surowców krytycznych, niezbędnych do przejścia na zieloną i cyfrową transformację. Partnerstwo będzie miało również decydujące znaczenie dla zachowania globalnej konkurencyjności i rozwoju odporności przemysłu UE i Ukrainy.

Podpisanie protokołu jest pierwszym namacalnym rezultatem wzmocnionej współpracy między Unią Europejską a Ukrainą w obszarach Europejskiego Zielonego Ładu i Strategii Przemysłowej. Wynika to z wzajemnego zaangażowania i zainteresowania wyrażonego na 7. posiedzeniu Rady Stowarzyszenia między UE a Ukrainą w dniu 11 lutego 2011 r.

Dla Polski szczególnie ważne jest Memorandum of Understanding. Chodzi tu przede wszystkim o kwestię surowców mineralnych. Polska chce bowiem importować więcej minerałów z Ukrainy, ale także inwestować w przedsięwzięcia na Ukrainie.

Konkretne obszary partnerstwa

• skupi się na zbliżeniu ram politycznych i regulacyjnych dotyczących górnictwa,
  a zwłaszcza kryteriów środowiskowych, społecznych i zarządzania we wszystkich działaniach,
• ma na celu lepszą integrację surowców krytycznych i łańcuchów wartości baterii, aby rozwijać zasoby mineralne na Ukrainie w sposób zrównoważony i odpowiedzialny społecznie. W tym celu zaangażuje Europejski sojusz na rzecz surowców i Europejski Sojusz na rzecz baterii (ang. European Battery Alliance) jako platformy dla zainteresowanych stron z UE i Ukrainy, w tym organizacji finansujących
  i inwestycyjnych, do współpracy i rozwijania projektów joint venture oraz innych możliwości biznesowych. W tym celu wiceprezydent Šefčovič formalnie zaakceptował członkostwo Ministerstwa Ekologii i Zasobów Naturalnych Ukrainy w dwóch europejskich sojuszach przemysłowych.
• zachęca również do bliższej współpracy w zakresie badań i innowacji zarówno
  w łańcuchach wartości surowców, jak i baterii, z wykorzystaniem programu „Horyzont Europa”.

Ponadto UE i Ukraina zatwierdziły pierwszy plan działania, zestaw konkretnych działań i wspólnych projektów mających na celu rozwój partnerstwa strategicznego w latach 2021–2022. W szczególności pomoże:

• Opracowanie strategii niskoemisyjnej i mapy drogowej w celu dekarbonizacji wydobycia, wydobycia i przetwarzania surowców na Ukrainie;
• Wzmocnienie zrównoważonego i odpowiedzialnego pozyskiwania i przetwarzania surowców i baterii na Ukrainie poprzez organizowanie wydarzeń budujących potencjał administracji publicznej oraz szkoleń dla firm;
• Cyfryzacja i wzmocnienie zarządzania danymi dotyczącymi ukraińskich zasobów/rezerw surowców poprzez utworzenie „Data room” – repozytorium
  z cyfrowymi raportami geologicznymi oraz deklasyfikacji i ponownej oceny zasobów surowców przy użyciu międzynarodowych standardów;
• Zwiększenie wykorzystania programów obserwacji Ziemi i teledetekcji w celu wzmocnienia eksploracji nowych zasobów oraz monitorowania ekologiczności kopalń podczas eksploatacji i po ich zamknięciu;
• Identyfikowanie i prowadzenie projektów joint-venture dla unijnych i ukraińskich podmiotów przemysłowych i inwestycyjnych za pomocą biznesowych platform inwestycyjnych europejskich sojuszy przemysłowych (ang. Business Investment Platforms of the European industrial alliances).

Unia Europejska i Ministerstwo Ekologii i Zasobów Naturalnych Ukrainy podjęły również współpracę w zakresie wsparcia pomocy technicznej UE w ramach partnerstwa strategicznego. UE zwiększyła swój program pomocy technicznej na 2021 r. dla ukraińskiego rządu i firm o 750 000 euro. Od 2022 r. przewiduje się dalsze wsparcie znacznej pomocy w zakresie budowania zdolności, szkoleń i badań.

Banki europejskie, tj. EBI i EBOR, będą również mobilizować instrumenty finansowe i inwestycyjne, aby wspierać konkretne działania w ramach protokołu ustaleń i mapy drogowej.

Partnerstwo strategiczne zostało opracowane w ramach istniejących ram dialogu przemysłowego wysokiego szczebla UE-Ukraina-Grupa robocza ds. surowców. Ta struktura współpracy będzie również wykorzystywana do monitorowania i omawiania spraw istotnych dla jej realizacji. Spotkania na szczeblu ministerialny będą odbywać się regularnie, co dwa lata i będą miały na celu podsumowanie strategicznego partnerstwa, omówienie możliwych form współpracy i zatwierdzenie przyszłych planów działania.

Kontekst

Dla Europy jest to już drugie partnerstwo w sprawie surowców podpisane niedawno, po partnerstwie z Kanadą podpisanym 15 czerwca 2021 r.

We wrześniu 2020 r. Komisja opublikowała plan działania w sprawie surowców krytycznych, aby sprostać obecnym i przyszłym wyzwaniom oraz zaproponować działania mające na celu zmniejszenie zależności Europy od krajów trzecich. W tym celu proponuje dywersyfikację dostaw zarówno ze źródeł pierwotnych, jak i wtórnych, poprawę efektywności wykorzystania zasobów i obiegu zamkniętego przy jednoczesnym promowaniu odpowiedzialnego pozyskiwania na całym świecie. Plan działania ma na celu wspieranie przejścia Europy na zieloną i cyfrową gospodarkę, a jednocześnie wzmocnienie odporności Europy i otwartej autonomii strategicznej w zakresie kluczowych technologii potrzebnych do takiego przejścia.

Podobnie Komisja przyjęła w 2018 r. strategiczny plan działania na rzecz baterii, w którym określono kompleksowe ramy środków wspierających wszystkie segmenty łańcucha wartości baterii po uruchomieniu europejskiego sojuszu na rzecz baterii utworzonego w 2017 r.

Strategiczne partnerstwo UE-Ukraina w zakresie surowców i baterii jest drugim strategicznym partnerstwem zainicjowanym przez UE, który pomoże w realizacji kluczowych celów planu działania na rzecz surowców krytycznych. Partnerstwo w zakresie surowców i baterii opiera się również na strategicznym partnerstwie energetycznym podpisanym z Ukrainą w 2016 r., które odegrało kluczową rolę w zbliżeniu dwóch rynków energetycznych w zakresie rozwoju infrastruktury i zbliżenia ram prawnych.

Więcej informacji:

Plan działania w sprawie surowców krytycznych, wykaz surowców krytycznych na 2020 r. – https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/pl/ip_20_1542

Mapa Drogowa Partnerstwa Strategicznego 2021-22 –

https://ec.europa.eu/docsroom/documents/46299

Europejska strategia przemysłowa – https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/europe-fit-digital-age/european-industrial-strategy_pl

Memorandum of Understanding - https://ec.europa.eu/docsroom/documents/46300

Źródło: Komisja Europejska ec.europa.eu